‘Door communicatie en transport is er geen “ver weg” meer!’

Dinsdag 23 september is Jan Pronk in Deventer voor een interactieve bijeenkomst – georganiseerd door Deventer Wereldstad –  bij Saxion Hogescholen. Voor een gehoor van zo’n vijftig aanwezigen geeft hij in een uur tijd  zijn eigenzinnige kijk op internationale samenwerking. Daarna neemt hij nog ruim de tijd om vragen van zijn toehoorder te beantwoorden.

‘Na de Tweede Wereldoorlog zijn de Verenigde Naties opgericht: bedoeld om te voorkomen dat er ooit weer een wereldoorlog zou uitbreken waarbij massavernietingswapens gebruikt zouden worden. Onze (groot)vaders hebben afspraken gemaakt: geen land mocht een ander land binnenvallen, alle landen worden onafhankelijk. Dat is een groot succes geworden, in een tijdsbestek van enkele decennia (van 1946 tot 1976) zijn alle koloniën onafhankelijk geworden. Maar daarmee ben je er niet’,  stelt oud-minister van ontwikkelingssamenwerking Jan Pronk. ‘Want een juridische onafhankelijkheid betekent niet dat een land ook economisch onafhankelijk is. Daarbij hebben landen hulp nodig, hulp van de rijke landen die hun welvaart voor een groot deel te danken hebben aan de arme landen, de koloniën’.

Geen “ver weg” meer
En daar kan het wel wat beter, ook nu nog, vindt Pronk. Niet omdat we dat vinden, maar omdat er harde afspraken over zijn gemaakt. Samenwerking moet de economische ontwikkeling van landen versterken en nieuwe oorlogen voorkomen. ‘Dat hebben we juridisch vastgelegd, en dus moeten we ons daar aan houden. Bovendien is het bepaald ook in ons eigen belang om landen die het slechter doen dan wij te helpen met internationale samenwerking. Door communicatie en transport is er geen “ver weg” meer, door de globalisering krijgen wij ook met alle problemen te maken. De reactie is dat we ons afschermen: Fort Europa afsluiten en proberen de problemen buiten de deur te houden. Maar veel beter is te kijken wat onze gezamenlijke belangen zijn en ons eigen belang wat naar de achtergrond schuiven.’

Trade en aid
Een eerste vraag uit het publiek: Wat vind Jan Pronk van Trade en aid? Is handel drijven de juiste manier van ontwikkelingssamenwerking?

‘Alleen hulp geven is niet voldoende, dat is een doekje voor het bloeden. Het bloeden moet ook gestelpt’, betoogt hij. ‘Dat betekent westerse bedrijven moeten investeren in blijvende, lokale activiteiten, zonder de lokale markt te verstoren. Als de landen welvarender worden, gaan ze vanzelf bij ons kopen en profiteren wij daar ook van. Maar financiële steun om westerse producten in ontwikkelingslanden te verkopen is niet goed, dat verstoort wel degelijk de lokale verhoudingen.’

Kleine NGO’s
Deventer kent veel kleine NGO’s. Niet iedereen vindt dat die een toegevoegde waarde hebben. Jan Pronk vindt duidelijk van wel. ‘Internationale samenwerking op bestuurlijk niveau en door grote organisaties is belangrijk voor een land. Maar die ondersteuning bereikt nooit de haarvaten van een samenleving: dát doen die kleine organisaties wel. Zij bieden hulp aan bijvoorbeeld kinderen met een beperking, of aan een lokale school. Dat is heel belangrijk en die NGO’s moeten vooral doorgaan met hun werk!’

Enthousiast
De lezing van Jan Pronk wordt enthousiast ontvangen door de aanwezigen. Een aantal van hen neemt de gelegenheid te baat om nog even persoonlijk het gesprek met hem aan te gaan of snel een foto te maken. Deventer Wereldstad is heel blij dat hij naar Deventer wilde komen!